Analiza przeprowadzona wspólnie przez Cedefop i ekspertów z Uniwersytetu Warszawskiego porównuje wyniki badania PISA 2018 w zakresie podstawowych umiejętności między uczniami z Ukrainy i 27 krajów UE.

Badanie PISA (Programme for International Student Assessment, czyli Program Międzynarodowej Oceny Umiejętności Uczniów) to największe międzynarodowe badanie umiejętności uczniów na świecie, realizowane co 3 lata we wszystkich krajach członkowskich OECD, a także w kilkudziesięciu innych krajach. Sprawdza ono umiejętności praktycznego zastosowania wiedzy i umiejętności takich jak czytanie, liczenie i rozumowanie w naukach przyrodniczych. 

Średnie wyniki uczniów ukraińskich w badaniu PISA 2018 są niższe niż wyniki uczniów z większości krajów UE (w tym Polski, która  jest w czołówce państw biorących udział w badaniu). Wyniki uczniów z Ukrainy bardzo silnie zależą od przedmiotu – uczniowie ci najlepiej radzą sobie z rozumowaniem w naukach przyrodniczych a najgorzej z matematyką. W przypadku umiejętności związanych z czytaniem uczniowie z Ukrainy osiągają podobne wyniki jak uczniowie z Grecji,  Słowacji czy Luksemburga.

Status społeczno-ekonomiczny determinuje wyniki uczniów we wszystkich krajach biorących udział w badaniu PISA. Uczniów z Ukrainy charakteryzuje przeciętnie niższy niż w UE status społeczno-ekonomiczny i w związku z tym ich wyniki z zakresu czytania czy rozumowania w naukach przyrodniczych są odpowiednio niższe. Natomiast wyniki z zakresu matematyki są znacznie niższe niż przewidywane biorąc pod uwagę wskaźnik statusu społeczno-ekonomicznego poszczególnych krajów.  

Bardziej optymistyczny obraz dotyczy ambicji uczniów – 15-latkowie z Ukrainy znacznie częściej niż ich odpowiednicy w krajach UE wskazują, że chcieliby osiągnąć wykształcenie wyższe. Dodatkowo, jedynie znikomy odsetek uczniów ukraińskich deklaruje, że chce zakończyć naukę wcześniej, przed uzyskaniem wykształcenia na poziomie ponadpodstawowym.

Wojna w Ukrainie postawiła państwa członkowskie UE przed koniecznością integracji wielu uczniów z Ukrainy w narodowych systemach edukacji. Z uwagi na niższe umiejętności w zakresie czytania, matematyki czy rozumowania w naukach przyrodniczych uczniowie ukraińscy mogą mieć trudności w aktywnym uczestnictwie w zajęciach. Dodatkową trudność będzie stanowiła nauka w nowym, obcym języku. Bardzo dużo uwagi powinno poświęcić się matematyce, z którą 15-latkowie z Ukrainy mają spore problemy. Silny związek między statusem społeczno-ekonomicznym a wynikami PISA wskazuje, że wspieranie integracji uczniów ukraińskich w narodowych systemach edukacyjnych powinno być jednoznaczne z zapewnieniem im bezpiecznych i odpowiednich warunków życiowych w państwach członkowskich UE.

Pozytywnym aspektem integracji może okazać się postawa Ukraińskich 15-latków, który częściej niż uczniowie w UE deklarują chęć uzyskania wykształcenia wyższego oraz rzadziej chcą zakończyć naukę z wykształceniem niższym niż ponadpodstawowe. Zatem ambicje i pozytywne nastawienie do nauki może być kluczem do sukcesu ukraińskich uczniów w UE.

Analiza jest dostępna na stronie Cedefopu.