Umiejętności, jakie kształtuje człowiek w ciągu życia, zależne są od wielu czynników. Jednym z nich jest funkcjonowanie systemu kształcenia i uczenia się w danym kraju. Polityki kształcenia i szkoleń oraz rynku pracy powinny odpowiadać potrzebom gospodarek i społeczeństw poszczególnych krajów. 

Chcąc zrozumieć, które systemy kształtowania i aktywacji umiejętności działają lepiej, przynoszą lepsze efekty, przekładają się na bardziej adekwatne dopasowanie tych umiejętności do potrzeb i wyzwań rynku pracy oraz stymulują zrównoważony wzrost sprzyjający włączeniu społecznemu, konieczne jest spojrzenie przez pryzmat dostępnych, wiarygodnych i porównywalnych między krajami danych.

Jednym z narzędzi monitorowania zmian w tym obszarze jest Europejski Wskaźnik Umiejętności (European Skills Index, ESI), wypracowany przez Cedefop i dostępny zarówno dla badaczy, praktyków, jak i szerszego grona odbiorców. Ułatwia on monitorowanie i porównywanie systemów umiejętności pomiędzy krajami, a tym samym może pomóc w określeniu obszarów wymagających modyfikacji i doskonalenia, tak by możliwe było zmniejszenie dysproporcji między krajami.

Co istotne, index dotyczy nie tylko samego kształtowania umiejętności (skills development), lecz także dwóch równie ważnych aspektów – ich aktywacji na rynku pracy (skills activation) oraz dostosowania w ciągu życia (skills matching). Dlatego też ESI jest wskaźnikiem złożonym i opiera się na różnorodnych danych, takich jak badanie aktywności ekonomicznej ludności Unii Europejskiej (Labour Force Survey, LFS) czy testy PISA OECD.

Wskaźnik pokazuje, jak dużo brakuje danemu systemowi umiejętności do stanu idealnego. Im wyższy wynik, tym bliżej ideału. Zastosowano tutaj skalę 0–100, gdzie wynik wzorcowy, czyli 100, wyznaczany jest na poziomie najlepszych wyników osiągniętych przez którekolwiek państwo UE-28 w ciągu siedmioletniego okresu, w oparciu o kryteria dotyczące konkretnych wskaźników. Różnica między danym wynikiem a 100 pokazuje wielkość potencjalnych udoskonaleń.

Bazując na danych ESI 2020, system umiejętności w Polsce plasuje się na 11. miejscu, osiągając 66 punktów, co oznacza, że do stanu wzorcowego brakuje nam 34 punktów. Najwyżej w rankingu znalazły się Czechy (77), a najniżej Włochy. Patrząc głębiej, w 3 głównych podkategoriach punktacja Polski przedstawia się następująco: kształtowanie umiejętności – 54 punkty, aktywacja umiejętności – 68, a dostosowanie umiejętności – 74 punkty. W porównaniu z wynikami ESI z lat poprzednich w Polsce obserwujemy widoczne postępy.

Więcej o ESI na stronach CEDEFOP oraz European Skills Index